Deze week is de 40e verjaardag van de iconische maar aanvankelijk polariserende film van David Lynch, Dune . Uitgebracht in 1984, flopte het aanvankelijk aan de kassa, met slechts $ 40 miljoen. Gedurende de daaropvolgende vier decennia heeft het echter een toegewijde cult-aanhang gecultiveerd, vooral wanneer het naast Denis Villeneuve's recente tweedelige aanpassing van de belangrijkste roman van Frank Herbert van Frank Herbert is gecultiveerd. In mei 1981 werd de eigenzinnige visionaire David Lynch aangekondigd als de regisseur voor dit ambitieuze project onder de vlag van megaproducent Dino de Laurentiis, die binnenkwam nadat Ridley Scott, bekend om Blade Runner en Gladiator , het project had verlaten.
Tot nu toe was er weinig bekend over de versie van Dune die Ridley Scott ontwikkelde voordat Lynch het roer overnam. Dankzij de ijverige inspanningen van TD Nguyen , een 133 pagina's tellende oktober 1980 ontwerp van Scott's niet-geproduceerde duinfilm , geschreven door Rudy Wurlitzer (bekend voor Blacktop en Walker met twee rijstroken ), werd opgegraven in de Coleman Luck Archives at Wheaton College en gedeeld met deze auteur.
Ridley Scott trad kort na het succes van Alien in 1979 bij het project . Scott, na zeven scènes uit het script van Herbert te hebben overwogen, koos voor een volledige revisie en sloeg Wurlitzer in dienst om het scenario helemaal opnieuw in Londen te herschrijven, terwijl voorlopige pre-productie begon in Pinewood Studios. Dit ontwerp, zoals de latere versies van Herbert en Villeneuve, werd gezien als het eerste deel van een tweedelig epos.
"De dune -aanpassing was een van de moeilijkste banen die ik ooit heb gedaan," deelde Wurlitzer in 1984 met Prevue Magazine. "Het kostte meer tijd om het op te splitsen in een werkende omtrek dan om het laatste script te schrijven. Ik geloof dat we de geest van het boek hebben gehouden, maar in zekere zin hebben we het een enigszins verschillende gevoeligheid ondergebracht."
In een interview uit 2021 met de totale film uitte Scott vertrouwen in hun werk en zei: "We hebben een script gedaan en het script is behoorlijk verdomd goed."
Ondanks de kwaliteit van het script is de duin van Ridley Scott nooit vanwege verschillende redenen tot bloei gekomen, waaronder emotionele onrust na de dood van zijn broer Frank, meningsverschillen over het filmen van locaties met De Laurentiis, een budget van meer dan $ 50 miljoen, en de allure van het meer onmiddellijke Blade Runner -project. Volgens Universal Pictures Executive Thom Mount, zoals besproken in het boek A Masterpiece in Marearray - David Lynch's Dune , "Rudy's versie van het script heeft geen unaniem, gloeiend enthousiasme ontvangen."
Was de aanpassing van Wurlitzer een misstap in het vertalen van het enorme verhaal van Herbert naar het scherm? Of was het gewoon te donker, gewelddadig en politiek geladen voor het reguliere publiek? U kunt onze uitgebreide scriptanalyse verkennen om uw eigen mening te vormen.
Voor dit artikel werd Rudy Wurlitzer (nu 87) benaderd, maar kon niet deelnemen, terwijl Ridley Scott ervoor koos geen opmerkingen te geven.
Een wilder schaduw van Paul
Het ontwerp van Dune in oktober 1980 opent met een suggestieve droomsequentie met hete woestijnen en apocalyptische legers, wat onmiddellijk signaleert Paulus 'vreselijke doel'. De gerenommeerde visuele flair van Ridley Scott is duidelijk in beschrijvingen zoals "Birds en Insecten worden een wervelende hysterie van beweging", waarin zijn vermogen wordt getoond om dynamische en meeslepende scènes te maken.
In deze versie is Paul Atreides niet de onstuimige figuur die wordt afgebeeld door Timothée Chalamet in recente aanpassingen, maar een 7-jarige met lang blond haar, geconfronteerd met zijn eerste test met de dominee moeder en "de doos". Zijn recitatie van de litanie tegen angst is verweven met die van zijn moeder Jessica, die hun psychische band benadrukt. Het script bevat levendige beelden van een brandende hand, die doet denken aan de versie van Lynch, maar het is allemaal een droom.
Na zijn test te hebben gedaan, demonstreert Young Paul zijn assertiviteit door de stem te gebruiken om een zwaard op te halen en Duncan Idaho bijna te doden tijdens een test van moed, die een 'wilde onschuld' belichaamt. Stephen Scarlata, producent van de Dune van de documentaire Jodorowsky , merkt op: "Rudy Wurlitzer's versie van Paul is veel assertiever. Hij neemt actief de leiding. We zien zelfs een flits-vooruitgang van zijn groei van zijn leeftijd van 7 tot 21, waar zijn meedogenloze training hem leidt tot Surpass Duncan Idaho. Gurney, alleen om te beseffen dat hij dat niet doet.
Terwijl Paulus rijpt in een 21-jarige, wordt hij een meester-zwaardvechter, beschreven als 'knap, charismatisch, koninklijk'. Duncan, nu ouder met wit haar en een baard, weerspiegelt de weergave van Jason Momoa in de aanpassing van Villeneuve en brengt een humoristische voorsprong op het personage.
Lang leef de keizer
Het verhaal verschuift naar Jessica die getuige is van een tuinman die patronen haalt in een rotstuin, een evenement dat wordt verstoord door regen, waardoor de tuinman wordt gevraagd te verkondigen: "De keizer is dood." Dit cruciale moment, zoals opgemerkt door de hedendaagse scenarioschrijver Ian Fried, introduceert een nieuwe katalysator voor de gebeurtenissen van het verhaal, die afwijkt van de originele roman.
Het innerlijke koninkrijk van de keizer wordt levendig beschreven als een mystieke cirkel omringd door sneeuwtoppen, waar leden van de vierentwintig grote huizen samenkomen om het overlijden van de keizer te rouwen. De ceremonie wordt nog mystieker met de dode keizer die communiceert door een medium, waardoor Duke Leto Atreides wordt geschonken met controle over Arrakis om de dreigende duisternis in het universum te bestrijden.
Deze duisternis manifesteert zich door de neef van Leto, Baron Harkonnen, die probeert te onderhandelen met de Duke over de kruidenproductie van Arrakis. De dialoog van de baron weerspiegelt een beroemde regel uit de film van Lynch, "hij die de kruidenbeheersing het universum bestuurt", wikkelende speculatie over zijn oorsprong.
Vlucht van de navigator
Net als bij de versie van Lynch, omvat het vertrek van de Atreides-familie uit Caladan aan boord van een gilde die Heighliner een glimp van een navigator bevat, een kruidengemutte wezen dat niet werd gezien tot Dune Messias in de boeken. Dit wezen, beschreven als "een langwerpige figuur, vaag humanoïde met vinnen voeten en enorm fanned, membraneuze handen", voegt een laag intriges toe aan de reis.
Bij aankomst op Arrakis benadrukt het script de middeleeuwse esthetiek van het fort van de Atreides, die doet denken aan Scott's latere werk aan de legende . De ecologische verwoesting veroorzaakt door het oogsten van kruiden wordt benadrukt door de verklaring van Licht Kynes aan de hertog en Paul, waardoor het toneel is voor hun missie om het evenwicht te herstellen.
Het script introduceert ook een grimmige stedelijke setting voor Arakeen, die inspiratie put uit Gillo Pontecorvo's The Battle of Algiers , met klassenverschillen en de harde realiteiten waarmee de inwoners van de planeet worden geconfronteerd.
Een actievolle reeks vindt Paul en Duncan die zich bezighouden met een bargevecht die doet denken aan actiefilms uit de jaren 80, wat leidt tot hun ontmoeting met de stoïcijnse Fremen-leider Stilgar. De weergave van het script van geweld en Paul's vroege dapperheid in gevechten onderscheidt het van andere aanpassingen.
De meditatieve levitatie van de Bene Gesserit Jessica en haar expliciete gesprek met de hertog over het creëren van een kind onderstrepen de mystieke en familiale elementen die centraal staan in het verhaal.
Baron Wasteland
Dr. Yueh's verraad ontvouwt zich met een geheime boodschap van een knipperend insect, wat leidt tot een nacht van vrijheid voor Paul in de onderbuik van de stad. Zijn ontmoeting met een Fremen Spice Den en de daaropvolgende visioenen van zijn ongeboren zus Alia voegt een surrealistische dimensie toe aan zijn reis.
Het geweld van het script escaleert met Yueh's vergiftiging van Thufir, de deactivering van het huisschild en de infiltratie door Harkonnen Death Commando's. De confrontatie van Paulus met een jagerzoeker, opnieuw bedacht als een vleermuisachtig wezen met een cobra's hoofd, voegt een spannende draai aan het verhaal toe.
De dappere inspanningen van Duke Leto tegen de Death Commando's en het verraad van Yueh culmineren in een grafische en intense ontsnapping voor Paul en Jessica, waardoor het toneel is voor hun reis naar de diepe woestijn.
De diepe woestijn controverse
De vlucht van Paul en Jessica naar de diepe woestijn wordt afgebeeld met verhoogde intensiteit, met Paul's pilootvaardigheden die tot het uiterste zijn getest. Na het neerstorten, doorstaan ze een zandstorm in een stilstaand voordat ze zich in hun stillsuits wagen om de fremen te zoeken. Een dramatische ontmoeting met een zandworm stolt verder de vastberadenheid van Paulus.
Het script laat de controversiële incest -subplot tussen Paul en Jessica weg die bestond in eerdere ontwerpen, die zowel Herbert als de Laurentiis hadden verworpen. Een moment van nabijheid tussen moeder en zoon tijdens hun woestijnreis blijft echter over.
Hun toevluchtsoord in een oude grot in een gigantische wormkarkas leidt tot een confrontatie met de fremen, inclusief een dood duel met Jamis. De acceptatie van Paulus als de Lisan Al-Gaib en zijn integratie in de Fremen Society, inclusief zijn relatie met Chani, zijn cruciale momenten in het script.
De climax van het script heeft een water van de levensceremonie, met een sjamanistische figuur die een zandworm leidt om het water van de dood te creëren. Jessica's transformatie in de nieuwe dominee moeder stolt de rol van Paulus als de Messias van de Fremen, met als hoogtepunt een gespannen scène waarin Jessica een zandworm noemt, hint naar de iconische worm-ridingscène die Herbert hoopte op het scherm te zien.
Conclusies
De duinromans van Frank Herbert benadrukken de rampzalige gevolgen van het volgen van charismatische leiders, een thema dat centraal staat in de aanpassingen van Villeneuve en grotendeels genegeerd door Lynch. Het script van Wurlitzer presenteert Paul als een zelfverzekerde jongeman die zijn bestemming accepteert als een universele dictator, in overeenstemming met de waarschuwing van Herbert.
De vrijmoedigheid en divergentie van het script van het materiaal van Herbert weerspiegelen de ambitie van de filmmakers om een volwassen, R-rated sci-fi-film te creëren met real-world zorgen zoals ecologische verwoesting en uitbuiting. Deze aanpak stond voor soortgelijke uitdagingen als Zack Snyder's Watchmen , die superheld tropen voor hun tijd op het grote scherm deconstrueerde.
Het script van Wurlitzer, hoewel niet universeel geliefd, biedt een uniek perspectief op duin , waarbij ecologische, politieke en spirituele thema's gelijk worden benadrukt. Het introduceert ook visueel belangrijke relaties en corrigeert enkele van de verhalende problemen in de film van Lynch. Het einde van het script, met het water van de levensceremonie en de acceptatie van Paul in de Fremen -stam, zet het toneel voor de tijdsprong van de roman.
De erfenis van deze niet -geproduceerde duin omvat de ontwerpen van HR Giger voor de zandworm- en Harkonnen -meubels, nu tentoongesteld in het Giger Museum in Zwitserland. Vittorio Storaro, die de cinematograaf voor deze versie zou worden, werkte later aan de 2000 sci-fi channel miniseries Frank Herbert's Dune . Ridley Scott en Dino de Laurentiis werkten uiteindelijk samen aan Hannibal , wat een commercieel succes was.
Het script van Wurlitzer, geprezen door Scott als 'een fatsoenlijke destillatie van Frank Herbert', blijft een fascinerende blik in wat een baanbrekende aanpassing van duin had kunnen zijn. Naarmate het boek van Herbert zijn 60e verjaardag nadert, blijven de thema's van het milieuverval, de gevaren van het fascisme en de behoefte aan maatschappelijk ontwaken net zo relevant als altijd.
