Bu hafta, David Lynch'in ikonik ama başlangıçta kutuplaştırıcı filmi Dune'nin 40. yıldönümü. 1984'te piyasaya sürüldü, başlangıçta gişede sadece 40 milyon dolar hasılat yaptı. Bununla birlikte, sonraki kırk yıl boyunca, özellikle Denis Villeneuve'nin Frank Herbert'in seminal romanının son iki bölümlü uyarlamasına karşı yan yana geldiğinde, özel bir kült geliştirdi. Mayıs 1981'de ilginç vizyoner David Lynch, mega yapımcı Dino de Laurentiis bayrağı altında bu iddialı projenin yönetmeni olarak ilan edildi ve Blade Runner ve Gladiator ile ünlü Ridley Scott projeden çıktı.
Şimdiye kadar, Ridley Scott'ın Lynch dümenini almadan önce geliştirdiği Dune versiyonu hakkında çok az şey biliniyordu. TD Nguyen'in gayretli çabaları sayesinde, 133 sayfalık Ekim 1980'de Scott'ın üretilmemiş kumul filminin taslağı ( iki şeritli karartma ve walker ile bilinir), Wheaton College'daki Coleman Luck arşivlerinde ortaya çıkarıldı ve bu yazarla paylaşıldı.
Ridley Scott, 1979'da Alien'in başarısından kısa bir süre sonra projeye katıldı. O zamanlar Frank Herbert, daha önce Wired ve Inverse tarafından not edildiği gibi, romana aşırı derecede sadık ama sinematik hikaye anlatımına elverişli olmayan yayılan iki bölümlü bir senaryo adaptasyonu hazırlamıştı. Scott, Herbert'in senaryosundan yedi sahne düşündükten sonra, Wurlitzer'i Pinewood Studios'ta ön prodüksiyon başlarken, Wurlitzer'i senaryoyu Londra'daki sıfırdan yeniden yazmaya çalıştırdı. Herbert ve Villeneuve'nin sonraki versiyonları gibi bu taslak, iki bölümlü bir destanın ilk kısmı olarak tasarlandı.
Wurlitzer 1984'te Prevue dergisi ile paylaştı. " Dune uyarlaması şimdiye kadar yaptığım en zor işlerden biriydi.
Total Film ile 2021 röportajında Scott, "Bir senaryo yaptık ve senaryo oldukça iyi" diyerek çalışmalarına olan güvenini dile getirdi.
Senaryanın kalitesine rağmen, Ridley Scott'ın Dune, kardeşi Frank'in ölümünden sonra duygusal kargaşa, De Laurentiis, 50 milyon doları aşan bir bütçe ve daha yakın Blade Runner projesinin cazibesi ile ilgili anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı asla meyve vermedi. Universal Pictures Executive Thom Mount'a göre, Kargaşa'daki A Masterpiece kitabında tartışıldığı gibi - David Lynch'in Dune , "Rudy'nin senaryo versiyonu oybirliğiyle, parlayan coşku almadı."
Wurlitzer'in uyarlaması, Herbert'in geniş anlatısını ekrana çevirmede yanlış bir adım mıydı? Yoksa ana akım kitleler için çok karanlık, şiddetli ve politik olarak suçlanıyor muydu? Kendi fikrinizi oluşturmak için kapsamlı senaryo analizimizi keşfedebilirsiniz.
Bu makale için Rudy Wurlitzer (şimdi 87) yaklaşıldı, ancak katılamadı, Ridley Scott herhangi bir yorum vermemeyi seçti.
Paul'ün daha vahşi bir gölgesi
Ekim 1980 Dune taslağı, sıcak çöller ve kıyamet orduları içeren uyandırıcı bir rüya dizisi ile açılıyor ve Paul'ün "korkunç amacını" hemen işaret ediyor. Ridley Scott'ın ünlü görsel yeteneği, dinamik ve sürükleyici sahneler yapma yeteneğini sergileyen "Kuşlar ve Böcekler dönen bir hareket histeri haline gelir" gibi açıklamalarda belirgindir.
Bu versiyonda, Paul Atreides son uyarlamalarda Timothée Chalamet tarafından tasvir edilen, uzun sarı saçlı 7 yaşında, Rahip Anne ve "Kutu" ile ilk testine bakan gösterişli figür. Korkuya karşı litani okuması, annesi Jessica'nın psişik bağlarını vurgulayarak iç içe geçmiş. Senaryo, Lynch'in versiyonunu anımsatan yanan bir elin canlı görüntülerini içeriyor, ancak hepsi bir rüya.
Testini geçtikten sonra, genç Paul, bir kılıç almak için sesi kullanarak ve cesaret testi sırasında Duncan Idaho'yu neredeyse öldürerek "vahşi bir masumiyet" somutlaştırarak iddiasını gösteriyor. Belgesel Jodorowsky'nin Dune'nin yapımcısı Stephen Scarlata, "Rudy Wurlitzer'in Paul versiyonu çok daha iddialı. Aktif olarak görev alıyor. 7 ila 21 yaşından itibaren büyümesinin bir parıltısını görüyoruz. Gurney, sadece bu kırılganlığın bizi daha fazla korku ve endişe hissettiriyor, özellikle Paul ve Jessica kaçmak zorunda kaldığında. "
Pavlus 21 yaşında olgunlaştıkça, "yakışıklı, karizmatik, regal" olarak tanımlanan usta bir kılıç ustası olur. Şimdi beyaz saçlı ve sakallı daha yaşlı olan Duncan, Jason Momoa'nın Villeneuve'nin uyarlamasındaki tasvirini yansıtıyor ve karaktere mizahi bir kenar getiriyor.
İmparator Long Live
Anlatı, Jessica'ya bir kaya bahçesinde bir bahçıvan desenleri, yağmurla bozulan ve bahçıvanın "İmparator öldü" ilan etmesini isteyen bir olay olarak kayıyor. Çağdaş senarist Ian Fried'in belirttiği gibi bu önemli an, hikayenin olayları için orijinal romandan ayrılan yeni bir katalizör sunuyor.
İmparatorun iç krallığı, yirmi dört büyük evin üyelerinin imparatorun geçişini yas tutmak için bir araya geldiği kar zirveleriyle çevrili mistik bir çember olarak tanımlanır. Tören, ölü İmparator'un bir ortamdan iletişim kurmasıyla daha da mistik hale geliyor ve Duke Leto Atreides'e evrendeki yaklaşan karanlıkla mücadele etmek için Arrakis üzerinde kontrol veriyor.
Bu karanlık, Arrakis'in baharat üretimi üzerinden Dük ile müzakere etmeye çalışan Leto'nun kuzeni Baron Harkonnen aracılığıyla tezahür ediyor. Baron'un diyalogu, Lynch'in "Spice'i kontrol eden evreni kontrol eden" filminden ünlü bir çizgiyi yansıtıyor ve kökenleri hakkında sparking.
Navigatörün uçuşu
Lynch'in versiyonuna benzer şekilde, Atreides ailesinin bir lonca heighliner'deki Caladan'dan ayrılması, bir navigatöre bir bakış, kitaplarda Dune Mesih'e kadar görülmeyen bir baharat mutasyona uğramış yaratık içerir. "Uzatılmış bir figür, kanatlı ayaklarla belirsiz bir şekilde insansı ve büyük ölçüde faturalanmış, membranöz eller" olarak tanımlanan bu yaratık, yolculuğa bir entrika katkı ekliyor.
Arrakis'e vardıktan sonra senaryo, Scott'ın efsane üzerindeki daha sonraki çalışmalarını anımsatan Atreides'in kalesinin ortaçağ estetiğini vurgular. Spice hasatının neden olduğu ekolojik yıkım, Liet Kynes'in Dük ve Paul'a açıklaması ile vurgulanır ve dengeyi geri kazanma görevlerine zemin hazırlar.
Senaryo ayrıca, Gillo Pontecorvo'nun Cezayir Savaşı'ndan ilham alarak sınıf eşitsizliğini ve gezegenin sakinlerinin karşılaştığı sert gerçekleri sergileyen Arakeen için cesur bir kentsel ortam sunuyor.
Aksiyon dolu bir dizi, Paul ve Duncan'ın 80'lerin aksiyon filmlerini anımsatan bir bar dövüşüne katıldığını ve Stoic Fremen lideri Stilgar ile karşılaşmalarına yol açtığını buluyor. Senaryo'nun şiddet tasviri ve Paul'ün savaştaki erken gücü onu diğer uyarlamalardan ayırıyor.
Bene Gesserit Jessica'nın meditatif havalandırması ve Dük ile bir çocuk yaratma hakkındaki açık konuşması, hikayenin merkezinde mistik ve ailesel unsurların altını çiziyor.
Baron arazisi
Dr. Yueh'in ihaneti, yanıp sönen bir böcekten gizli bir mesajla ortaya çıkıyor ve şehrin göbeğinde Paul için bir özgürlük gecesine yol açıyor. Bir Fremen Spice Den ile karşılaşması ve doğmamış kız kardeşi Alia'nın sonraki vizyonları yolculuğuna gerçeküstü bir boyut katıyor.
Senaryo şiddeti, Yueh'in Thufir'in zehirlenmesi, ev kalkanının devre dışı bırakılması ve Harkonnen Death komandolarının sızmasıyla yükselir. Pavlus'un bir Cobra'nın kafası olan yarasa benzeri bir yaratık olarak yeniden tasarlanan bir avcı arayanla yüzleşmesi, anlatıya heyecan verici bir bükülme katıyor.
Duke Leto'nun ölüm komandolarına karşı cesur çabaları ve Yueh'in ihaneti, Paul ve Jessica için grafik ve yoğun bir kaçışla doruğa ulaşıyor ve derin çöle yolculukları için zemin hazırlıyor.
Derin Çöl Tartışması
Paul ve Jessica'nın Derin Çölü'ne uçuşu, Paul'un pilot becerileri sınırda test edilmesiyle yüksek yoğunluk ile tasvir edilmiştir. Çöktükten sonra, Fremen'i aramak için hareketsizliğine çıkmadan önce bir durgunlukta bir kum fırtınasına dayanırlar. Bir kum kurdu ile dramatik bir karşılaşma Paul'ün kararlılığını daha da sağlamlaştırır.
Senaryo, Paul ve Jessica arasındaki tartışmalı ensest alt grafiğini, hem Herbert hem de De Laurentiis'i tutturmuş olan önceki taslaklarda var olan alt planı atlıyor. Bununla birlikte, çöl yolculuğu sırasında anne ve oğul arasında bir yakınlık anı kalır.
Dev bir solucan karkasının içindeki eski bir mağaraya sığınmaları, Jamis ile bir ölüm düello da dahil olmak üzere Fremen ile bir yüzleşmeye yol açar. Pavlus'un Lisan al-Gaib olarak kabulü ve Chani ile olan ilişkisi de dahil olmak üzere Fremen toplumuna entegrasyonu, senaryodaki çok önemli anlardır.
Senaryo doruğunda, bir yaşam törenine sahip, şamanik bir figür, ölüm suyunu yaratmak için bir kum kurtuna rehberlik ediyor. Jessica'nın yeni Rahip Anne'ye dönüşümü, Paul'ün Fremen'in Mesih'i olarak katılaşıyor ve Jessica'nın bir kum kurdu çağırdığı gergin bir sahnede doruğa ulaşıyor ve Herbert'in ekranda görmeyi umduğu ikonik solucan sürüş sahnesine işaret ediyor.
Sonuç
Frank Herbert'in kumul romanları, Villeneuve'nin uyarlamalarının merkezinde yer alan ve Lynch tarafından büyük ölçüde göz ardı edilen karizmatik liderleri takip etmenin felaket sonuçlarını vurgular. Wurlitzer'in senaryosu Paul'u, Herbert'in uyarıcı mesajıyla uyumlu olarak evrensel bir diktatör olarak kaderini kabul eden kendinden emin bir genç adam olarak sunuyor.
Senaryo'nun Herbert'in materyalinden cesurluk ve sapması, film yapımcılarının ekolojik yıkım ve sömürü gibi gerçek dünya kaygılarıyla olgun, R-dereceli bir bilimkurgu filmi yaratma hırsını yansıtıyor. Bu yaklaşım, büyük ekranda zamanlarının önünde süper kahraman tropiklerini yapısöküm yapan Zack Snyder'ın bekçileri ile benzer zorluklarla karşılaştı.
Wurlitzer'in senaryosu, evrensel olarak sevilmemesine rağmen, ekolojik, politik ve manevi temaları eşit olarak vurgulayan kumula benzersiz bir bakış açısı sunuyor. Ayrıca, Lynch'in filminde bulunan bazı anlatı sorunlarını düzelterek önemli ilişkileri görsel olarak tanıtır. Senaryo, yaşam töreni ve Paul'ün Fremen kabilesine kabulü ile sonlandırma ile romanın zaman atlaması için zemin hazırlıyor.
Bu üretilmemiş kumulun mirası, şimdi İsviçre'deki Giger Müzesi'nde sergilenen Sandworm ve Harkonnen mobilyaları için HR Giger'in tasarımlarını içeriyor. Bu versiyonun görüntü yönetmeni olacak Vittorio Storaro, daha sonra 2000 Sci-Fi kanal mini dizisi Frank Herbert'in kumulunda çalıştı. Ridley Scott ve Dino de Laurentiis sonunda ticari bir başarı olan Hannibal'da işbirliği yaptı.
Scott tarafından "Frank Herbert'in iyi bir damıtılması" olarak övülen Wurlitzer'in senaryosu, kumulun çığır açan bir uyarlaması olabileceğine büyüleyici bir bakış olmaya devam ediyor. Herbert'in kitabı 60. yıldönümüne yaklaştıkça, çevresel çürüme temaları, faşizmin tehlikeleri ve toplumsal uyanış ihtiyacı her zamanki gibi alakalı kalıyor.
